กรรมวิธีในการทำน้ำประปา

แยกได้เป็นขั้นๆ ดังต่อไปนี้ 

๑. การจัดหาน้ำดิบ 

น้ำดิบอาจหาได้โดยการสร้างอ่างเก็บน้ำธรรมชาติขึ้นเพื่อใช้กักเก็บน้ำฝนที่ตกลงมาในบริเวณอ่างเก็บน้ำและจากลำน้ำที่ไหลลงอ่างเก็บน้ำในการสร้างเขื่อนกั้นน้ำปิดทางไหลของน้ำในแม่น้ำลำคลองก็จะทำให้เกิดอ่างเก็บน้ำขึ้นหน้าเขื่อนน้ำที่อยู่ในอ่างเก็บน้ำนี้เราเรียกว่าน้ำดิบซึ่งยังใช้บริโภคไม่ได้วิศวกรจะฝังท่อลอดใต้เขื่อนไว้และโผล่ปากท่อไว้หน้าเขื่อนภายในบริเวณอ่างเก็บน้ำน้ำดิบจะไหลมาตามท่อนี้แล้วถูกส่งผ่านไปยังโรงกรองน้ำเพื่อทำน้ำประปาต่อไป

ในกรณีที่มิอาจสร้างอ่างเก็บน้ำได้ก็อาจใช้น้ำจากแม่น้ำมาทำน้ำประปาได้การนำน้ำจากแม่น้ำต้องเลือกที่ตั้งซึ่งควรจะอยู่ไกลจากปากแม่น้ำให้มากทั้งนี้เพื่อมิให้ความเค็มของน้ำทะเลซึมผ่านไปถึงได้และน้ำแม่น้ำในบริเวณนั้นต้องไม่สกปรก (polluted) จนไม่อาจทำให้ใสสะอาดได้โดยวิธีธรรมดาโรงงานอุตสาหกรรมที่อยู่บริเวณฝั่งแม่น้ำซึ่งผ่านน้ำเสียที่ใช้ในการอุตสาหกรรมลงสู่แม่น้ำโดยตรงก็จะทำให้แม่น้ำสกปรกได้ง่ายอนึ่งน้ำที่มาจากท่อระบายน้ำทิ้งซึ่งอยู่ ๒ ข้างบริเวณถนนถ้าน้ำเสียดังกล่าวไหลไปสู่แม่น้ำก็จะทำให้แม่น้ำในบริเวณนั้นเสียได้เช่นกันเมื่อเลือกที่ตั้งได้แล้วก็ทำการติดตั้งโรงสูบน้ำและขุดคลองประปาจากโรงสูบน้ำมายังโรงกรองน้ำ

คลองประปานี้จะทำหน้าที่เป็นอ่างเก็บน้ำขนาดย่อมน้ำดิบที่ไหลในคลองประปาจะไหลช้ามากประมาณอัตราเร็ว ๐.๕–๑.๕ เมตร ต่อวินาที

๒. การทำน้ำดิบให้เป็นน้ำประปา 

เนื่องจากน้ำดิบที่ได้จากแม่น้ำไม่เพียงพอแก่การทำน้ำประปาการประปานครหลวงจึงจำเป็นต้องสูบน้ำบาดาลที่อยู่ในชั้นทะเลทรายลึกประมาณ ๒๐๐ เมตร ในบริเวณกรุงเทพมหานครขึ้นมาใช้น้ำที่ได้นี้เป็นน้ำบริสุทธิ์ใสสะอาดไม่มีเชื้อโรคหรือแร่ธาตุที่เป็นพิษต่อร่างกายจึงมักส่งต่อเข้าท่อประปาโดยไม่ต้องผ่านถังตกตะกอนและถังกรองขั้นนี้เป็นการผ่านน้ำดิบให้เข้าไปยังถังที่มีชื่อว่าถังตกตะกอน (clarifier) ภายในถังนี้เขาฉีดน้ำยาที่มีสารส้มเป็นส่วนผสมให้เข้ามาปนกับน้ำดิบในอัตราส่วนพอเหมาะสารเคมีจำพวกสารส้มจะไปทำปฏิกิริยาแยกเอาตะกอนซึ่งทำให้น้ำขุ่นสกปรกออกเป็นก้อนที่เรียกว่าก้อนตะกอน (floc) น้ำกับก้อนตะกอนที่แยกออกมาแล้วจะไหลไปยังถังกรอง (filter) ในถังกรองมีชั้นทรายและกรวดรวมกันอยู่หลายชั้นเริ่มแต่ชั้นทรายขนาดกลางและทรายหยาบต่อจากนั้นเป็นชั้นของกรวดเม็ดเล็ก เม็ดปานกลางและเม็ดโตทรายและกรวดจะช่วยกรองตะกอนน้ำที่ไหลผ่านชั้นของกรวดจะเป็นน้ำใสน้ำใสจะไหลจากบ่อกรองไปยังถังพักน้ำใสซึ่งเป็นบ่อถังทำด้วยคอนกรีตเสริมเหล็กหลาย ๆ ถังต่อพ่วงกันน้ำในตอนนี้จัดได้ว่าใสแลดูสะอาดแต่อาจจะมีเชื้อโรคที่เป็นอันตรายเจือปนอยู่ได้ดังนั้นก่อนที่จะสูบน้ำใสนี้ออกให้ประชาชนใช้การประปาจะจัดการใส่ก๊าซคลอรีนหรือผงเคมีที่จะให้ก๊าซคลอรีน ในอัตราส่วนที่น้อยมากลงในน้ำใสเพื่อฆ่าเชื้อโรคดังกล่าวจากนี้ก็สามารถจะสูบน้ำออกจ่ายให้ประชาชนใช้บริโภคได้

ท่อน้ำประปาที่ออกจากโรงสูบน้ำของการประปาเป็นท่อขนาดใหญ่บางท่อมีเส้นผ่านศูนย์กลางโตถึง ๑ เมตร ท่อดังกล่าวนี้เขาฝังไว้ข้างถนนจมลึกจากระดับถนนประมาณ ๑ - ๒ เมตร จากท่อใหญ่ก็มีท่อซอยซึ่งมีเส้นผ่านศูนย์กลางเล็กลงตามลำดับท่อดังกล่าวนี้จะแยกเข้าตามถนนสายเล็กลงมาเข้าตามซอย ตามตรอก

บางตำบลของกรุงเทพมหานครได้น้ำประปามาจากการดูดน้ำบาดาลที่อยู่ในชั้นของทรายซึ่งเก็บน้ำได้ปริมาณมากดังนั้นบ่อบาดาลที่ขุดลึก ๑๕๐–๒๐๐ เมตร ก็จะได้น้ำบาดาลที่เป็นน้ำบริสุทธิ์ใสสะอาดแม้ว่าในบางครั้งจะมีทรายละเอียดจำนวนเล็กน้อยเจือปนอยู่แต่ก็ไม่มีเชื้อโรคปะปนอยู่หลังจากที่ได้ตรวจดูคุณภาพของน้ำแล้วไม่พบสารหรือแร่ธาตุ ที่เป็นพิษต่อร่างกายละลายเจือปนอยู่ก็จัดเป็นน้ำที่ใช้บริโภคได้

การประปากรุงเทพฯ และการประปาส่วนภูมิภาคได้ขุดบ่อน้ำบาดาลตามจังหวัดต่าง ๆ ขึ้นปีละหลายสิบบ่อเมื่อสูบน้ำบาดาลขึ้นมาแล้วก็จะส่งต่อเข้าในท่อประปาเลยทีเดียว บ่อน้ำบาดาลดังกล่าวนี้เมื่อได้สูบใช้ไปนานวันเข้าปริมาณน้ำที่ได้ก็จะลดลงทั้งนี้เพราะมีทรายหลายขนาดถูกเครื่องสูบน้ำดูดติดกับน้ำเข้ามาด้วยทรายเหล่านี้จะอุดรูตะแกรงที่รับน้ำทำให้ปริมาณน้ำที่สูบได้ลดน้อยลงทุกทีปกติทางการประปาจะใช้วิธีล้างตะแกรงให้ทรายที่อุดรูหลุดออกโดยหยุดสูบน้ำขึ้นแล้วสูบน้ำที่ได้จากที่อื่นพ่นลงไปด้วยความดันสูงหรือมิฉะนั้นก็ใช้เป่าอากาศกลับลงไปใต้ดินเพื่อให้น้ำและลมที่เป่านี้เข้าไล่เม็ดทรายและสิ่งสกปรกที่อุดรูตะแกรงให้หลุดออกไปเมื่อดูดน้ำขึ้นมาใหม่ก็จะได้น้ำที่มีปริมาณเพิ่มขึ้นได้

เมื่อเราปลูกสร้างอาคารเสร็จเรียบร้อยแล้วต้องไปติดต่อขออนุญาตจากการประปาเพื่อให้ต่อท่อประปาแยกท่อใหญ่มาเข้าบ้านเราในการต่อท่อประปาเข้าบ้านการประปาจะติดตั้งมาตรวัดน้ำให้ด้วยสำหรับการต่อท่อน้ำซึ่งอยู่ภายในบ้านนั้นเป็นหน้าที่ของเจ้าของบ้านจะต้องทำการเดินท่อเอง

เมื่อเราต่อท่อภายในบ้านเข้ากับมาตรวัดน้ำและเปิดประตูน้ำ (Valve) ให้น้ำไหลเข้าบ้านได้แล้วน้ำจะไหลผ่านมาตรวัดน้ำทำให้เข็มหมุนชี้จำนวนปริมาณของน้ำที่ไหลผ่านมาตร การประปาได้ใช้มาตรวัดน้ำเป็นเครื่องชี้สำหรับการเก็บเงินค่าใช้น้ำของแต่ละบ้าน

เนื่องจากน้ำประปาที่การประปาจ่ายให้ประชาชนอาจมีทรายละเอียดปนอยู่เล็กน้อยทรายดังกล่าวนี้เมื่อไหลผ่านมาตรวัดน้ำหลาย ๆ ครั้ง จะทำให้มาตรเกิดการสึกหรอและทรายบางส่วนไปตกตะกอนหรือไปขัดในมาตรทำให้เข็มมิอาจหมุนได้สะดวกมาตรวัดน้ำบางเครื่องจึงใช้ได้ไม่ทนทานบางเครื่องใช้ได้เพียง ๒–๓ เดือนก็เสียต้องเปลี่ยนใหม่ หรือต้องนำไปล้างและซ่อมให้ใช้ได้ต่างประเทศบางแห่งเลิกใช้มาตรวัดน้ำกันแล้วและเก็บค่าน้ำโดยพิจารณาจากจำนวนผู้ใช้น้ำที่อาศัยอยู่ในบ้านเรือนแต่ละหลังนั้นเอง